МОНГОЛ МАЛ ШҮЛХИЙТЭЙ, ЕРӨНХИЙ ЭМЧ А.НАРАНТУЯАГИЙН ХАЛААСАНД ШҮЛХИЙН ШИНЭ ТӨРЛИЙН ВИРУС КОМПАНИТАЙГАА БАЙНА

Монгол Улсын үндсэн хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.5-д “Мал сүрэг бол үндэсний баялаг бөгөөд төрийн хамгаалалтанд байна.” , 16 дугаар зүйлд “Хүн бүр амьд явах эрхтэй, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхтэй” гэж заасан.

Үндсэн хуулиар олгогдсон энэхүү язгуур эрх ашгийг хамгаалах үүрэг бүхий байгууллага нь Монгол Улсын Засгийн газар, мал амьтны эрүүл мэндийг хамгаалах үүрэг нь тэр дундаа Мал эмнэлгийн ерөнхий газрийн үүрэг юм.

Гэвч өнөөдрийн мал эмнэлгийн ерөнхий газрын удирдлага А.Нарантуяа болон түүний гар хөл болох этгээдүүд Монгол улсын тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлж зохион байгуулалттай үйл ажиллагаа эрхэлж байна. 2018 оны 6 дугаар сарын 28-ны өдөр “Дэлхийн мал амьтны эрүүл мэндийн байгууллагын шүлхий өвчний лавлагаа төв лаборатори”-ийн LAB Reference WRL Batch Number: WRLFMD/2017/00010 омог нийцлэлийн дүгнэлтээр  Монгол улсад шүлхий өвчний эсрэг хэрэглэж болох вакцины омгуудын талаар дүгнэлт гаргасан байдаг. Үүнийг шинжилж үзэхэд 2 төрлийн омгоор үйлдвэрлэсэн вакцин Монгол улсад таарахгүй талаар дүгнэлт гарсан. Энэ нь О төрлийн вирусын хувьд o-manisa омгоор үйлдвэрлэгдсэн вакциныг хэрэглэж болохгүй 0,21 хувийн дархлаа тогтоох тухай дүгнэлт гарсан байдаг. Гэвч Мал эмнэлгийн ерөнхий газрын дарга А.Нарантуяа нь Бүгд найрамдах Турк улсын “Dollvet beotechnology” үйлдвэрээс O-manisa хэвшлийн 7,6 тэрбум төгрөгийн 7 сая гаруй тун вакциныг оруулж ирж Монгол малд зориудаар халдвар тараах ажлыг зохион байгуулж байна. Энэ нь Монгол Улсын тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдал, хүн амын эрүүл мэнд, хүнсний аюулгүй байдалд шууд болон дам нөхцөлөөр заналхийлж байгаа явдал юм.

“Хүнс эрүүл бол хүн эрүүл” гэж үг бий. Шүлхий өвчний эсрэг вакцин нь идэвхигүйжүүлсэн вакцин бөгөөд тухайн төрлийн вирусыг малд тарьснаар тухайн вирусыг эсэргүүцэх дархлааг малд өөрөөр нь тогтоож тухайн төрлийн вирусээс урьдчилан сэргийлдэг гэж ойлгож болно. Монгол улсад сүүлийн 10 гаруй жилийн хугацаанд гарсан шүлхий өвчний вирусыг судалж үзэхэд o/ind2001 вирус зонхилсон байдаг. Тэр дунд О-manisa бүлгийн вирус илэрч байгаагүй гэдгийг дурдах нь зүйтэй. Шүлхийн вакциныг сонгохдоо хамгийн түрүүнд анхаарах зүйл нь дархлаа төрүүлэх омгоор үйлдвэрлэсэн эсэх нь хамгийн чухал асуудал юм. Гэвч Мал эмнэлгийн ерөнхий газрын дарга маань хамгийн муу бөгөөд дархлаа төрүүлэхгүй омгийн вакциныг сонгож Монгол малд тарих гэж байгаагийн цаад шалгаан нь юу байж болох вэ?

1. Монгол улсад урьж хожид гарч байгаагүй шинэ вирусыг түгээн дэлгэрүүлэх
2. Малын эрүүл мэндийг унагасанаар хүний эрүүл мэндэд заналхийлэх
3. Маш том эдийн засгийн ашиг сонирхол

Хамгийн сонирхолтой нь тус вакциныг гэрээ байгуулахдаа тендерийн хуулийг хэд хэдэн удаа ноцтой зөрчиж гэрээ байгуулсан байна.  Сангийн яам 2025.06.27-ны өдөр 02/6437 тоот мэдэгдлээр тус тендерийг хянаж үзээд “Dollvet biotechnology Joint stock company”-ийн “вакцины үйлчлэх хүрээ: (Вакцин нь А, О хэвшил агуулсан байх. О хэвшлийн омог нь O/ME-SA/ PanAsia and Ind2001d/e, O/Sea/May-98, А хэвшлийн омог нь G/Asia/Sea-97 вирусийн генетикийн шугамтай зохицсон байх, эдгээр хэвшлийн эсрэг дархлаа төрүүлэх омгоор үйлдвэрлэгдсэн”) гэж заасан байна.

“Dollvet biotechnology joint stock company” О хэвшлийн омог нь О manisa, А хэвшлийн омог нь IRAN 05’ гэж заасан байх тул тендер шалгаруулалтын баримт бичгийн дээрх шалгуурыг хангасан гэж үзсэн захиалагчийн шийдвэр үндэслэлгүй байна.” хэмээн захиалагч Мал эмнэлгийн ерөнхий газрын дарга А.Нарантуяагийн шийдвэрийг хүчингүй болгож хуульд нийцүүлж тендерийг дахин зохион байгуулахыг даалгасан байдаг.

Гэвч А.Нарантуяа нь Сангийн яамны дээрх шийдвэрийг үл тоож “Dollvet biotechnology joint stock company”-тай гэрээ байгуулсан байдаг. Уг асуудал захиргааны хэргийн шүүхэд тендер сонгон шалгаруулалтыг хүчингүй болгуулахаар оролцогч компанийн зүгээс гомдол гаргасан ч А.Нарантуяа хууль бус тендерээ үргэлжлүүлж, монгол малд вирус тараахаар чичирч байна. Үүнийг хууль хяналтын байгууллага яаралтай анхааралдаа авч хариуцлагагүй албан тушаалтангуудад хариуцлага тооцох нь цаг хугацааны асуудал болоод байна.